سونوگرافی داپلر چیست و انواع آن
ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی از سونوگرافی داپلر برای تشخیص مشکلات قلب و عروق خونی استفاده می کنند.این اسکن جهت و سرعت حرکت خون در شریان ها و وریدها را نشان می دهد. سونوگرافی داپلر همچنین، می تواند لخته های خون، عروق تنگ و سایر مشکلاتی را که بر قلب و رگ های خونی در پاها، بازوها و معده تاثیر می گذارد، شناسایی کند. در این مقاله، سونوگرافی داپلر، انواع آن و روش انجام آن آَن را بررسی خواهیم کرد.
سونوگرافی داپلر چیست؟
سونوگرافی داپلر یک آزمایش غیر تهاجمی است که برای تخمین جریان خون از طریق رگ های خونی از تابش امواج صوتی با فرکانس بالا (اولتراسوند) از گلبول های قرمز در گردش استفاده شود. اولتراسوند صدایی با فرکانس بالا است که شما نمی توانید آن را بشنوید اما از طریق بافت های مایع و نرم عبور می کند.با این حال، هنگامی که به یک سطح محکم تر و متراکم تر مانند دریچه یا صفرا در کیسه صفرا و غیره برخورد می‌کند، به عقب برمی گردد یا پژواک می دهد. بنابراین، وقتی امواج صوتی به ساختارهایی با تراکم های مختلف در بدن ما برخورد می کند، با توجه به ساختار بدن به طور متفاوتی بازتاب می کند.
سونوگرافی معمولی از امواج صوتی برای تولید تصاویر استفاده می کند، اما برخلاف سونوگرافی داپلر، نمی تواند جریان خون را نشان دهد.سونوگرافی داپلر برای تولید تصاویری از جریان خون و سایر مایعات در بدن استفاده می شود.بسته به اینکه کدام قسمت از بدن مورد بررسی قرار می گیرد، این اسکن حدود 15 تا 45 دقیقه طول می کشد.
چه کسانی ممکن است به سونوگرافی داپلر نیاز داشته باشند؟
ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی از سونوگرافی داپلر معمولا برای موارد زیر استفاده می کنند:
· تشخیص اختلالاتی را که بر رگ های خونی در شکم، پاها یا بازوها تاثیر می گذارد.
· بررسی جریان خون پس از انجام عمل جراحی یا انجام برخی درمان ها.
· ارزیابی جریان خون بین یک زن و جنین داخل رحم او را در دوران بارداری.
سونوگرافی داپلر به تشخیص کدام بیماری ها کمک می کند؟
سونوگرافی داپلر یک روش تشخیصی است که به ارزیابی و تشخیص ناهنجاری ها در جریان خون کمک می کند. این اسکن می تواند به تشخیص بیماری هایی مانند ترومبوز ورید عمقی، لخته شدن خون یا آمبولی کمک کند. همچنین، تست داپلر می تواند به طور موثر به عنوان یک ابزار تشخیصی جایگزین استفاده شود و نتایج آن با روش های تهاجمی تر مانند آرتریوگرافی و ونوگرافی قابل مقایسه است.اسکن داپلر معمولا برای ارزیابی موارد زیر انجام می شود:
· لخته های خون، از جمله ترومبوز ورید عمقی (DVT).
· دریچه های ضعیف در رگ های پا که می تواند باعث تجمع خون یا مایعات دیگر در پاها شود (نارسایی وریدی)
· بررسی خون رسانی به اندام پیوندی (مانند کلیه، کبد یا پانکراس)
· نقص دریچه قلب و بیماری های مادرزادی قلبی
· انسداد شریان
· کاهش گردش خون در پاها (بیماری شریان محیطی)
· برآمدگی عروق (آنوریسم)
· تومور در رگ های خونی
· باریک شدن شریان ها، مانند تنگی شریان گردن (تنگی شریان کاروتید)
انواع سونوگرافی داپلر
1. داپلر موج پیوسته: این نوع اسکن داپلر، داپلر بالینی نیز نامیده می شود، زیرا می توان آن را با دستگاه قابل حمل انجام داد تا سریعا آسیب یا بیماری های ناشی از شرایطی مانند سکته را نشان دهد. در این اسکن، از تغییر درجه امواج صوتی استفاده می کند تا اطلاعات لازم را در مورد جریان خون در یک رگ ارائه دهد.
2. داپلر دوبلکس: در سونوگرافی داپلر دوبلکس، ترکیبی از روش های سونوگرافی استاندارد برای تولید تصویری از خون در حال حرکت و اندام های اطراف رگ خونی استفاده می شود.اطلاعات لازم در مورد سرعت و جهت جریان خون در رگ خونی مورد ارزیابی قرار گرفته، توسط نموداری در کامپیوتر ارائه می شود.
3. داپلر رنگی: این روش به عنوان سونوگرافی داپلر استاندارد برای تهیه تصویری از رگ خونی استفاده می شود. در این روش، امواج صوتی توسط کامپیوتر به رنگ های مختلف تبدیل می شوند و جهت جریان خون و سرعت آن را نشان می دهند.
4. پاور داپلر: پاور داپلر به جای فرکانس اکو از دامنه سیگنال داپلر برای تشخیص مواد متحرک استفاده می کند.از این اسکن برای نشان دادن وجود جریان خون استفاده می شود و می توان از آن برای نشان دادن جریان خون بسیار کند استفاده کرد. پاور داپلر برخلاف داپلر رنگی، جهت جریان خون را نشان نمی دهد.پزشکان ممکن است از پاور داپلر برای مطالعه جریان خون داخل اندام ها استفاده کنند.
5. سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال: سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال جریان خون مغز را برای تشخیص سکته مغزی یا خونریزی زیر عنکبوتیه بررسی می کند.
سونوگرافی داپلر چگونه انجام می شود؟
در حین سونوگرافی داپلر، کاوشگر اولتراسوند امواج صوتی را به بدن شما می فرستد.امواج صوتی از سلول های خونی متحرک در رگ های خونی منعکس می شوند و برای شناسایی به کاوشگر بازمی گردند.کامپیوتر تغییر درجه (صداهای کم یا زیاد) بین امواج صوتی ارسال شده به بدن شما و اکو (صدایی که به عقب برگشته) را بررسی می کند تا جهت جریان خون و سرعت حرکت خون را تشخیص دهد. در نهایت، کامپیوتر می تواند اطلاعات مفیدی در مورد سرعت جریان خون، جهت آن و تشخیص وجود یا عدم وجود مانعی در برابر جریان خون را فراهم کند.
چگونه باید برای سونوگرافی داپلر آماده شویم؟
بسته به نوع سونوگرافی و دلیل اسکن، ممکن است نیاز داشته باشید:
· چند ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید.
· سیگار را ترک کنید و حداقل دو ساعت قبل از آزمایش از محصولات نیکوتین استفاده نکنید.نیکوتین رگ های خونی را باریک می کند که ممکن است بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارد.
در طول سونوگرافی داپلر چه اتفاقی می افتد؟
یک متخصص سونوگرافی، متخصص فناوری تصویربرداری اولتراسوند، این تست را انجام می دهد.اسکن داپلر ممکن است 30 تا 60 دقیقه طول بکشد.بسته به دلیل انجام اسکن، ممکن است درخواست شود به پشت یا پهلو روی تخت مخصوص دراز بکشید یا بنشینید. در حین اسکن:
1. سونوگرافیست مقدار کمی ژل را روی پوست شما می زند.این ژل به سونوگرافیست کمک می کند تا یک پروب کوچک را روی پوست بچرخاند.همچنین به حرکت امواج صوتی کمک می کند.
2. مبدل امواج صوتی بدون درد را از طریق پوست به بدن ارسال می کند.امواج صوتی فرکانس بالایی دارند و شما آنها را نمی شنوید.
3. امواج صوتی از سلول‌های خونی متحرک منعکس می‌شوند و باعث تغییر درجه امواج صوتی می‌شوند.
4. مبدل تغییرات موج صوتی را تشخیص می دهد.
5. یک کامپیوتر تغییرات موج صوتی را ضبط می کند و آنها را به تصاویر یا نمودارهایی تبدیل می کند و پزشک می تواند با بررسی و تحلیل این نمودارها، شرایط شما را بررسی کند.
6. در نهایت، سونوگرافیست ژل را از روی پوست شما پاک می کند.
خطرات اسکن سونوگرافی داپلر
در حال حاضر هیچ خطر شناخته شده ای برای اسکن سونوگرافی داپلر وجود ندارد. این روش به هیچ عنوان به رگ های خونی، قلب، مغز و ساختارهای رحم یا جنین آسیب نمی رساند.اسکن سونوگرافی داپلر تا حد زیادی یک روش ایمن است که به عنوان جایگزینی برای ابزارهای تشخیصی تهاجمی تر استفاده می شود.
لازم به ذکر است که انجام اسکن سونوگرافی داپلر در مراکز تصویر برداری معتبر، هیچ گونه خطری نخواهد داشت. کلینیک سونوگرافی و رادیولوژی دکتر وهاب آقایی، با کادر متخصص و به روزترین دستگاه های تصویربرداری با نیم قرن سابقه درخشان در حوزه تشخیص، یکی از معتبرترین مراکز تصویربرداری در تهران محسوب می شود.
نتایج مثبت کاذب سونوگرافی داپلر
برخی عوامل ممکن است باعث نتایج مثبت کاذب شود و این موضوع می تواند در مورد ناهنجاری های موجود، شک ایجاد کند. این عوامل می تواند شامل موارد زیر باشد:
· وجود گاز در روده
· استخوان های بالای ناحیه مورد بررسی در اسکن داپلر
· حرکت فرد در حین اسکن
· چاقی شدید
· داشتن زخم باز در ناحیه ای که باید اسکن شود
· شرایط پزشکی همزمان مانند بیماری قلبی و آریتمی می تواند باعث تغییر در الگوهای جریان خون شود.رگ های خونی ممکن است در چنین شرایطی طبیعی باشند.
منبع:
https://www.mayoclinic.org/doppler-ultrasound/expert-answers/faq-20058452
https://www.medindia.net/patients/patientinfo/doppler-ultrasound-scan.htm
https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/22715-doppler-ultrasound